Zij maakt onderdeel uit van een indrukwekkende lijst van Nederlandse auteurs die een gereformeerde achtergrond hebben: Maarten Biesheuvel, Martin Bril, Maarten ‘t Hart, Oek de Jong, Jan Siebelink, Jan Terlouw en Jan Wolkers zijn zomaar wat namen die mij te binnen schieten.

De gereformeerde achtergrond zorgt regelmatig voor fascinerende literatuur. Of dat nu Maarten ‘t Hart was die daar in 1971 al over schreef in zijn debuutroman ‘Stenen voor een ransuil’, of de zojuist gelauwerde Rijneveld met ‘De avond is ongemak’.

Het hoofdthema in ‘Stenen voor een ransuil’ is homoseksualiteit in een gereformeerd-conformistische omgeving en de daarmee geassocieerde eenzaamheid, die voor de hoofdpersoon zowel als noodlot en als existentiële vlucht wordt ervaren.

‘De avond is ongemak’ van Marieke Lucas Rijneveld is het schrijnende verhaal van een gereformeerd boerengezin dat wordt getroffen door de dood van een kind. Door de ogen van Jas, die zich ophoudt in het niemandsland tussen kindertijd en volwassenheid, zien we hoe de kinderen van het gezin elk op hun eigen manier omgaan met het verlies, en hoe zij - tussen geloof, seksualiteit en smerigheid van het bestaan in - langzaam ontsporen.

In 1991 baarde Maarten ’t Hart opzien door op het Boekenbal als Maartje ‘t Hart te verschijnen. In de daaropvolgende jaren was hij regelmatig opgemaakt en in vrouwenkleding te zien, maar na 2000 is hij er op verzoek van zijn vrouw Hanneke van den Muyzenberg weer mee gestopt. Over zijn fascinatie voor vrouwenkleren schreef zijn goede vriendin Mensje van Keulen in 1992 ‘Geheime dame’.

In 2010 besluit Marieke de naam ‘Lucas’ aan haar naam toe te voegen. In een interview in de Volkskrant zegt Marieke Lucas daarover: ‘Ik voel me zowel jongen als meisje, een tussenmens.’ Rijneveld wil liever niet kiezen tussen ‘hij’ of ‘zij’ maar heeft een voorkeur voor ‘hen’ of 'they'.

Voor wat het waard is: het is niet alleen de eerste keer dat de International Booker Prize gewonnen is door een Nederlandse auteur, maar tevens door een Nederlandse auteur die openlijk non-binair is: een schrijver met een genderidentiteit die niet exclusief mannelijk of vrouwelijk is.

De gereformeerde kerk in dit land staat nogal eens op gespannen voet met de LHBT+gemeenschap. Niet alleen Maarten of Maartje ‘t Hart, maar meerdere in gereformeerd milieu opgevoede en grootgebrachte schrijvers hebben in boeken, hoofdstukken, passages en alinea’s de meest uiteenlopende hoofd- en bijpersonages beschreven die vaak lang en intens met deze worsteling leven.

Een worsteling die nog steeds plaatsvindt. Zo ligt de conservatief-christelijke Nashvilleverklaring - een verklaring die vanuit de bredere samenleving en vanuit andere kerkgemeenschappen als trans-en homofoob werd bekritiseerd - ons nog vers in het geheugen.

Er zullen in de toekomst vanuit orthodox-christelijke hoek waarschijnlijk nog wel vaker preken, pamfletten en verklaringen geschreven worden die de LHBT+gemeenschap proberen aan te vallen, te verguizen of te demoniseren.

Maar in tegenstelling tot het boek van Marieke Lucas Rijneveld, zullen al deze preken, pamfletten en verklaringen nooit enige literatuurprijs van betekenis winnen.

Laat staan de wereldberoemde International Booker Prize.

#lhbtiq+ #lhbt+ #bookerprize #rijneveld #Mariekelucasrijneveld
 #literatuur #rickvandermade @mariek1991 #internationalbooker2020 #gayrotterdam #column #queer #gaykrant #nonbinary #religie #queercreative