De Rotterdamse Sanne Helbers debuteerde in juni 2021 met de roman 'Alle kleuren van de nacht'. Volgende week verschijnt een exclusief interview met haar op de website van GayRotterdam. Deze week kun je alvast meer lezen over haar boek waarin het hoofdpersonage onder andere wordt verrast door haar gevoelens voor een vrouw. 

In deze roman reist het hoofdpersonage Helena af naar India om te ontsnappen uit de dagelijkse sleur van haar werk en om een dreigende depressie te voorkomen. 'Alle kleuren van de nacht' kan worden gelezen als een reisroman waarbij de lezer India kan voelen en ruiken. Toch is deze roman meer dan een verhaal over een jonge vrouw die door India reist. Het boek heeft meerdere lagen, waaronder een zoektocht naar de zin van het bestaan en de eigen identiteit. 

De Mythe van Sisyphus
Helena kampt met onrust en depressies. Ze wisselt regelmatig van baan en de relatie met haar vriend Taco kabbelt enkel nog voort. Voorheen reisden Helena en Taco regelmatig de wereld over en dit hielp haar om minder last te hebben van de leegte van het bestaan en de chaos in haar hoofd. Het boek verwijst hiermee naar de essay van Albert Camus: De Mythe van Sisyphus. In deze mythe wordt Sisyphus veroordeeld om tot in de eeuwigheid een rotsblok een berg op te duwen. Iedere keer als hij daar is aangekomen rolt de steen weer terug. Camus geeft aan in de tweede zin van zijn essay: "Oordelen of het leven wel of niet de moeite waard is om te blijven leven, dat is antwoorden op de fundamentele vraag die de filosofie ons stelt." En dat is precies waar Helena mee worstelt: de zinloosheid van het bestaan. Het leven is een herhaling van zetten en iedere dag is een herhaling van de vorige dag. De herhaling en de zinloosheid zorgen voor depressies en onrust in haar hoofd. Door te reizen, regelmatig te wisselen van baan en door het opzoeken en overgaan van haar grenzen weet ze steeds voor even de leegte niet te voelen en de zinloosheid te doorbreken. Ze hoopt dan iets te vinden wat voor haar het leven waard maakt om voor te blijven leven, maar steeds als ze weer deelneemt aan de maatschappij komt de leegte en de gedachte dat het leven zinloos is terug.

"Door te reizen, regelmatig te wisselen van baan en door het opzoeken en overgaan van haar grenzen weet ze steeds voor even de leegte niet te voelen en de zinloosheid te doorbreken. "

Verschillende culturen
Tijdens één van haar pogingen deze sleur te doorbreken, heeft Helena via Instagram contact gekregen met Raavi uit India. Helena en Raavi maken beiden foto's en daar vinden ze elkaar. Impulsief reist Helena af naar Mumbai om Raavi te ontmoeten. Eenmaal aangekomen in Mumbai blijkt Raavi geen man, maar een mooie jonge vrouw te zijn. Helena had al gevoelens gekregen voor Raavi toen ze nog dacht dat ze contact had met een man. Het verwart haar dat ze ook gevoelens voor een vrouw kan hebben. De vraag die speelt is of het dan uitmaakt dat Raavi een vrouw blijkt te zijn. Helena ziet zichzelf niet als lesbisch, maar haar gevoelens voor Raavi zijn wel echt. In het boek wordt de opbloeiende liefde en de daarbij spelende gevoelens, twijfels en culturele verschillen tussen de twee vrouwen vanuit het oogpunt van Helena beschreven. De grote tegenstellingen tussen de Nederlandse en de Indiase cultuur komen ook in het boek naar voren. Daarbij is Helena vaak kritisch op de Nederlandse cultuur als het gaat om de individualistische levensinvulling. Raavi laat veel van haar rijke cultuur zien waar er veel meer wordt geleefd vanuit het collectief. Helena komt er wel achter dat in India de rechten voor vrouwen heel anders zijn dan die van mannen en dat er voor homoseksuele personen enorme beperkingen zijn.

"In het boek wordt de opbloeiende liefde en de daarbij spelende gevoelens, twijfels en culturele verschillen tussen de twee vrouwen vanuit het oogpunt van Helena beschreven."

Vrijheden
Hier is ook een parallel te trekken met de oud-Griekse mythe over de verboden liefde tussen Helena en Paris van Troje en de verschillen in gelijkwaardigheid tussen jongens en meisje in haar geboorteplaats Sparta en andere plekken in Griekenland. Sparta stond bekend als een plek waar meisjes voor een groot deel gelijk werden behandeld als jongens. Zowel jongens als meisjes deden aan sport, mochten zich bezighouden met muziek en poëzie en konden economisch onafhankelijk zijn. Dit was in die tijd anders op andere plekken in Griekenland. De Helena uit het boek ervaart dezelfde vrijheden in haar geboortestad Rotterdam. Dit in tegenstelling tot het leven van Raavi in Mumbai.

Herkenning
Het is verfrissend dat de lezer ongefilterd de gedachtes van het hoofdpersonage meekrijgt: twijfels, gedachtes en de afwegingen die ze maakt om uit de donkere leegte die ze voelt te geraken. De beslissingen zijn niet altijd even verstandig, maar de redenatie van het hoofdpersonage is volledig te volgen. Dit maakt het interessant om te lezen. De lezer wordt heel zorgvuldig meegenomen in de belevingswereld van het hoofdpersonage en zo meegenomen door alle kleuren van haar nacht. De depressie is letterlijk te voelen. Dit zorgt voor herkenning bij mensen die zelf een depressie hebben gekend en dit zorgt voor meer bewustwording van wat een depressie inhoudt voor lezers bij wie dit ver van hen af staat. De twijfels die een mens kan voelen als de eigen seksualiteit toch anders blijkt te zijn dan eerder gedacht, zijn ook heel realistisch beschreven. Het is een boek dat kan aanzetten tot nadenken over levensvragen, seksualiteit en identiteit.

Bestel het boek ‘Alle kleuren van de nacht’ bij Donner of bij je plaatselijke boekwinkel.

Uitgever: Ambo|Anthos
Druk: 1
Verschenen: juni 2021
Taal: Nederlands

Op deze website zetten wij graag mensen uit de doelgroep in het zonnetje, die lokaal, nationaal of internationaal mooie dingen hebben bereikt. In deze editie spreken we met Guido Leurs, schrijver, ontwerper, fotograaf (en wat eigenlijk niet?) van het eerste internationale reisboek over Rotterdam in het Engels: ‘Discover My City, Rotterdam’. Maandag 9 mei 2016 werd het eerste exemplaar van dit boek officieel overhandigd door Ted Langenbach. 

De draad wordt weer opgepakt met een speciale editie van het ‘literair café’ op vrijdag 29 oktober. Op deze avond zullen Bart Chabot en zijn zonen Sebastiaan, Maurits en Splinter optreden. Het Literair Gezelschap Schiedam is blij dat ze het hele schrijvende deel van de familie Chabot hebben weten te strikken. De uitreiking van de Jillis Bruggeman Penning op 11 oktober aan Splinter Chabot is de aanleiding om ook zijn vader en broers uit te nodigen. Tijdens dit café zal worden voorgelezen, geïnterviewd en gesproken. Het belooft een tjokvolle avond te worden: vier schrijvers met elk hun eigen aanpak, thema’s en inspiratiebronnen.

De Jillis Bruggeman Penning wordt sinds 2015 jaarlijks door de gemeente Schiedam toegekend aan een organisatie of persoon die voorop gaat in de strijd tegen discriminatie en vervolging op basis van geslacht, seksuele geaardheid of genderidentiteit. Dit jaar gaat de onderscheiding naar schrijver, programmamaker en tv-presentator Splinter Chabot (1996). Zijn boek ‘Confettiregen’ verscheen in maart 2020 en heeft veel losgemaakt. In november 2020 verscheen ‘Roze brieven’. In dit boek zijn de vele persoonlijke reacties op ‘Confettiregen’ gebundeld.

Vader Bart (1954) behoeft nauwelijks introductie. Hij maakte naam als (punk)dichter en schreef de biografie van zijn vriend Herman Brood. Zijn jongste boeken (‘Mijn vaders hand’ en ‘Hartritme’ e.a.) zijn overwegend autobiografisch.

Oudste zoon Sebastiaan (1989) debuteert in april 2020 met de roman ‘De slaap die geen uren kent’. Na zijn studie geschiedenis in Amsterdam deed hij een master Creative Writing aan de New York University. Hij kreeg daar les van Martin Amis en Jonathan Safran Foer.

Maurits Chabot (1992) is journalist en schreef samen met Maurits Barendrecht ‘Het Papieren Paleis’ over de noodzaak van een menselijker rechtssysteem.

Kaarten bestellen kan via deze link van de bibliotheek.

Hangen, klimmen en push-ups

Op een donderdagochtend ontmoet ik de Rotterdamse Sanne Helbers op ons kantoor om met haar te spreken over haar debuutroman ‘Alle kleuren van de nacht’. In deze roman wordt de liefde beschreven tussen twee vrouwen met verschillende culturele achtergronden. Sanne vertelt vol passie over de totstandkoming van haar boek en over zaken die voor haar urgent zijn in het leven, zoals feminisme, vrouwenrechten en over eigen grenzen heen kijken.

Wat is de reden dat je dit boek hebt geschreven?
Een boek schrijven is voor mij echt iets magisch. Ik ging er eigenlijk altijd vanuit dat ik dat niet zou kunnen of dat het niet zou lukken. Op een gegeven moment was ik in 2016 op wereldreis en zat ik in de Starbucks die in de allereerste zin van het boek wordt genoemd. Ik schreef die allereerste zin daar op en toen dacht ik: ja, waarom zou ik het eigenlijk níet proberen? Dat is één van de redenen. Als je meer kijkt naar waaróm dit verhaal, dan zijn er eigenlijk drie lijntjes die samenkomen. Eén daarvan is depressie. Ik heb daar zelf ook ervaring mee gehad. Tijdens mijn studie heb ik het werk van Albert Camus bestudeerd, De mythe van Sisyphus, en dat greep mij meteen aan. Het is eigenlijk een heel donker, zwaar werk. Waarom zijn we hier en als er geen reden is, waarom leven we dan eigenlijk nog? Waarom maken we er niet een eind aan? Dat werk fascineerde mij enorm. En ik herkende ook heel veel dingen die ik in mijn depressie zelf had ervaren. Die twee dingen, daar wilde ik iets mee. En ik zat dus in India, toen ik die eerste zin opschreef. India is heel indrukwekkend. Ik denk dat iedereen dat vindt of dat nu positief of negatief is. Het doet iets met je.

"In India bedacht ik ook toen we daar aan het rondreizen waren dat het heel erg moeilijk is als je hier een relatie met een vrouw als vrouw wilt of als man met een man."

De derde lijn was de seksuele identiteit die in het boek naar voren komt. Ik heb tijdens mijn studie het boek van Annie Proulx gelezen, Brokeback Mountain. Dat vond ik ook een heel indrukwekkend boek. En net voordat wij op wereldreis gingen, was er een vriendin van mij die had gezegd dat een vriendin haar te kennen had gegeven dat ze verliefd op haar was geworden. Zij was in een relatie met een man en ze was ook niet van plan om daar een einde aan te maken. Ze was eigenlijk een beetje van de kaart daarvan. Ze ging zichzelf allerlei vragen stellen over wie ze was en over haar relatie met haar vriend. Daar is verder helemaal geen groot drama uit voortgekomen, maar dat is wel een gegeven dat bij mij iets triggerde. Dat zijn eigenlijk de drie lijnen die samenkwamen. En in India bedacht ik ook toen we daar aan het rondreizen waren dat het heel erg moeilijk is als je hier een relatie met een vrouw als vrouw wilt of als man met een man. Dat ging bij mij heel erg doorwerken: wat vreselijk is dat eigenlijk, dat je niet jezelf kan zijn en dat je dat niet mag uiten. Het voelde heel erg urgent om dit verhaal te schrijven, omdat het ook echt persoonlijke dingen raakte.

Heb je daarvoor ook onderzoek moeten doen over homoseksualiteit in India? Hoe dat daar wordt ervaren?
Ik heb zelf research gedaan, onder andere via krantenartikelen. Verder heb ik ook in Londen gestudeerd. Daar had ik heel veel Indiase medestudenten, dus met hen heb ik het er ook over gehad.

In de literatuur wordt weinig over dit onderwerp geschreven door vrouwen over vrouwen. Harry Mulisch was natuurlijk met Twee vrouwen één van de eersten en dat was al een doorbraak, maar dat is wel een man die dat geschreven heeft. Zat daar voor jou ook nog iets in, dat het belangrijk was dat dit verhaal werd verteld?
Ik ben eigenlijk gewoon een feminist, dus dit soort verhalen zijn voor mij van belang. Dat het om vrouwenrechten gaat, is voor mij ook echt een key issue. Het speelt zich natuurlijk af in India en buiten het feit dat homoseksualiteit daar niet geaccepteerd wordt - het is inmiddels niet meer strafbaar - gaat het natuurlijk ook over vrouwenrechten. Dat één van de hoofdpersonen niet die ruimte heeft of krijgt om zichzelf te mogen zijn. Er wordt wel gewerkt door de vrouwen, maar ze zijn toch altijd afhankelijk van de man. Dat de man sowieso hoger staat in een culturele pikorde is iets wat ik lastig vind in het algemeen, ook in Nederland vind ik dat heel frustrerend. De feministische toon hierin, de vrouwenrechtentoon, dat is zeker een verhaal dat ik wil vertellen.

Sanne Helbers draagt voor uit eigen werk bij Frontaal / Foto: ©EvaCaptures

Je haalt net in je antwoord Raavi aan, de vrouw waar het ik-personage gevoelens voor krijgt. Dit personage leeft in een land waar ze niet echt zichzelf mag zijn en ze worstelt hiermee. Heb je het idee dat het belangrijk is om hier als Nederlander meer over te weten? En in hoeverre heb je er bewust voor gekozen om deze worsteling te beschrijven?
Ik heb best veel gereisd en ik vind dat een enorme verreiking. Even los van je footprint wat natuurlijk questionable is. Wat je ervan leert, is van onschatbare waarde. Dat je leert hoe het ergens anders gaat, hoe mensen ergens anders leven, denken, zich uiten, dat je horizon breder wordt. Dat je leert om dingen niet zo snel in een hokje te willen stoppen, maar ook wat meer kan laten zijn. Dat is echt een grote winst van het reizen en van andere culturen ontdekken. Het is iets wat andere mensen naar mijn gevoel te weinig doen. Mensen blijven heel graag in hun eigen bubbeltje. In hun eigen hokje. En beoordelen dat van de ander als raar of stom of eng en dat is heel jammer. Het is ook onnodig. Het geeft veel meer wijsheid als je dat probeert te doorbreken. Wat ook een beetje in het boek naar voren komt - wat ik ook wel van andere mensen heb teruggekregen - is dat het een reflectie is op dat het hier ook niet per se briljant is of dat het ergens anders misschien wel beter is. Dat is wel fijn om terug te horen.

Wat mij opviel in het boek waren de verschillen tussen Mumbai en Rotterdam, de tegenstellingen. Waarin mensen in Rotterdam - dat misschien ook staat voor West-Europa - bezig zijn met Excelsheets en dat soort zaken, terwijl in andere delen van de wereld misschien veel meer het echte leven wordt geleefd. Is dat misschien ook wat je net aanhaalde?
Ja, zeker. Je kan zoveel leren van een andere manier van leven en een andere manier van doen. Als je jezelf daar voor openstelt en je eigen aannames even durft te parkeren. Wat ik ook in het boek door de hoofdpersoon laat zeggen: “Nederland is het land van de doorgeslagen efficiëntie.” We zijn het meest verzekerde volk ter wereld. Voor alles verzekeren we ons. Altijd maar die risico’s proberen uit te snijden, dat kan niet. Zodra je geboren wordt, is er een risico. Leer er dan gewoon een beetje mee leven. En kijk hoe anderen dat doen. Ik vind dat ze in andere landen ook veel meer in contact staan met hun directe omgeving. Met hun familie en de natuur, maar ook meer met zichzelf. En dat zijn we in Nederland een beetje verloren. Het gaat allemaal heel erg over de cognitie, over het hoofd. Dat wat je voelt, is altijd van ondergeschikt belang. Of we wantrouwen dat zelfs een beetje. Dat vind ik jammer. Ik vind dat ook een verkeerde zienswijze en ik denk dat je in andere landen kan leren hoe anderen daarmee omgaan.

"In India is van oudsher homoseksualiteit niks geks. Het was gewoon onderdeel van de maatschappij." 

Zijn er dan misschien ook elementen in India die positief kunnen zijn voor mensen die op hetzelfde geslacht vallen?
In India is van oudsher homoseksualiteit niks geks. Dan heb ik het echt over eeuwen geleden. Het was gewoon onderdeel van de maatschappij. Mannen met mannen en vrouwen met vrouwen, dat was wat het was en dat was helemaal niet raar. Toen kwamen de Arabieren die allerlei invloeden meenamen en vervolgens kwamen de Britten daar overheen. Die hebben het illegaal gemaakt. De Westerlingen kwamen en die vonden het vreemd, dus die hebben het ‘afgeschaft’ op papier. In de Indiase cultuur zelf zat het gewoon. Het is daar ook veel normaler om elkaar aan te raken en je ziet daar ook mensen van hetzelfde geslacht veel meer op straat elkaar aanraken en hand in hand lopen. Het is nu een mengelmoes geworden van allerlei dingen die wel of niet mogen. Inmiddels is het land niet zo tolerant meer voor homoseksuelen. Het is niet illegaal meer sinds een paar jaar, maar het mag er nog niet zijn. Van oudsher was het helemaal niet raar, dus in die trant kun je eigenlijk wel zeggen: het was daar gewoon, het bestond, het was onderdeel van het leven en dan komen wij vanuit het Westen en leggen wij allerlei wetten op en dan mag het niet meer. Nu vinden we het juist weer raar hoe er op dit moment in India met homoseksualiteit wordt omgegaan. Daar kun je zeker iets van leren. De geschiedenis herhaalt zich. We vinden elkaar allemaal hartstikke tolerant hier, maar zijn we dat wel?

Wil je Sanne ontmoeten? Op 17 december gaat Sanne Helbers in gesprek over dit boek in Bibliotheek Rotterdam, locatie Overschie. Het gesprek wordt begeleid door GayRotterdam en om helemaal in de stemming te komen volgen de bezoekers een korte yogaworkshop van Maaike Reule (@yogabymaaike). Klik hier om je aan te melden.

Boris Dittrich heeft zijn eerste literaire roman geschreven, Terug naar Tarvod. Dit boek wordt door Winq al vergeleken met Call Me By Your Name, de verwachtingen zijn dus hooggespannen! Jij kunt de zoompresentatie van zijn boek bijwonen en een gesigneerd exemplaar bemachtigen!

Prijzen, preken en pamfletten

Marieke Lucas Rijneveld - de eerste Nederlandse auteur die op 26 augustus jongstleden de prestigieuze International Booker Prize gewonnen heeft - werd geboren in een geformeerd boerengezin in Nieuwendijk.