Column van Vrijdag: LHBT+ Vlaggenparade

In mijn hoofd hebben bepaalde beelden een onuitwisbare plek gekregen. Iconische beelden die je bij bleven, om welke reden dan ook. Zo zijn daar de beelden over nine/eleven-aanslagen in NY. Maar ook het naakte napalmmeisje in Vietnam en de Chinese student voor de tanks op het Tiananminplein.

Een foto die me onlangs weer onder ogen kwam, was het beeld van de twee jongens in Iran die ter dood waren veroordeeld. Op de foto staan zij met de stroppen om hun nek. Gewone jongens. Ik las nu het nieuwsbericht, alweer uit 2005, bij de foto. Het zijn de 16-jarige Mahmoud Asgouri en de 18-jarige Ayaz Marhoni. De gewone jongens hadden een naam. Ze waren ter dood veroordeeld omdat ze seks met elkaar hadden gehad. Dan lopen de koude rillingen over mijn rug en denk ik: de doodstraf? Twee jongens in Iran die het met elkaar hebben gedaan? Hoeveel keer per jaar hebben jongens daar seks met elkaar? Al dan niet als homokoppel of bij wijze van nieuwsgierige jongens? Want dat komt ook voor. Wat is hier gebeurd dat dit zo dramatisch en desastreus moest eindigen?

Mahmoud Asgouri en Ayaz Marhoni

Ik leef met het (voor?)oordeel dat gayseks in Mediterrane en Arabische culturen een kwestie was (is?) van ‘don’t ask, don’t tell’. Er zijn meerdere klassieke West-Europese kunstenaars en wetenschappers naar die landen getrokken om het zich allemaal aan te laten leunen.

Toevallig stuitte ik nog op een ander fenomeen, in m.n. Afghanistan: ‘spelen met jongens’. In het Perzische Farsidialect: Bacha Bazi. Het is een bijzondere vorm van gebruik (zeg maar misbruik) van jonge jongens die door machtige strijdheren en stamhoofden werden ingelijfd. Ze werden vaak weggekocht bij hun familie. Ze hadden ook nog een zekere status, aanzien, in hun omgeving. Over de ‘dansjongens’, uit Wikipedia: “Omdat homoseksualiteit ook volgens de islam impliciet als verboden geldt (het wordt in de Koran niet uitdrukkelijke vermeld), wordt dan ook wel gesteld dat het een ambivalente houding betreft, die kan worden verklaard met pre-islamitische elementen in de cultuur." Ambivalent en pre-islamitisch: de Batavieren sleurden hun vrouwen ook aan de haren achter zich aan hun holwoningen in. Daarom is het nu wel bij wet verboden. Ook pre-puberale jongens misbruiken: daar staat in veel landen in de wereld straf op.

Twee verwarrende en tegenstrijdige beelden met een verschillend verhaal, maar het raakt de kern van wat wij zien als de ‘rechten van de mens’, ook van de LHBTI+-mens. Wereldwijd bestaan die rechten in 71 landen helemaal niet of staan ze onder druk. Soms is er wel een lichtpuntje. Zo las ik in het COC-blaadje dat er sinds februari een einde aan de strafbaarheid van homoseksualiteit is gekomen in Bhutan. Het COC kent het programma ‘Power of Pride’ waarmee zij wil opkomen voor LHBTI+-mensenrechten in 22 landen. Kunnen wij vanuit Rotterdam een bijdrage leveren aan dit programma, zodat er geen bittere beelden als die van Mahmoud en Ayaz meer kunnen worden gemaakt?

Mijn vorige 'Column van Vrijdag' eindigde met de 71 landen wereldwijd waar de LHBTI+-rechten onder druk staan. Als er al sprake is van rechten. De vraag was of wij vanuit Rotterdam een bijdrage kunnen leveren aan de bewustwording rondom deze schrijnende toestand. 

Vlag als Welkomstgroet
Bij het woord ‘vlag’ schiet ik direct in de houding. Ik ben al een jaar of 10 nauw betrokken bij de Vlaggenparade aan de Boompjes. Daar hangen 193 vlaggen van alle landen die aangesloten zijn bij de VN. Dat is bedoeld als een 'Feel Welcome’ aan alle nationaliteiten die in Rotterdam wonen of onze stad bezoeken. En het biedt ook een kleurrijke aanblik, langs de Maas. Aan alle masten is een bordje met een QR-code bevestigd. Die linkt naar de pagina op de website over het desbetreffende land, met allerlei info.

Filmportretten van Nieuwe Rotterdammers
Bij sommige landen hebben we korte filmportretjes van Nieuwe Rotterdammers gemaakt, om de binding van al die nationaliteiten met onze stad aan te geven. Zo zijn onder andere te zien: een danseres uit Italië, een onderneemster van de Oude Binnenweg (Kaashoeve) met wortels in Armenië en de wethouder van Onderwijs, Cultuur en Toerisme van wie zijn wieg in Marokko stond.

Meer aandacht
“Als we allemaal ergens anders vandaan komen is niemand een vreemde”, aldus dichter Rien Vroegindeweij. Ik zou het fantastisch vinden als we van de 71 landen waar de LHBTI+-rechten onder druk staan, ook vertegenwoordigers in Rotterdam kunnen portretteren. Die portretten zouden we dan met een uitleg hoe de situatie is in hun thuisland ook op de website kunnen zetten en met anderen kunnen delen. Op die manier komt er meer aandacht. Als we dan een aantal landen letterlijk in beeld hebben gebracht en een gezicht hebben gegeven, kunnen we in het voorjaar van 2022 een manifestatie organiseren. Samen met organisaties die dezelfde doelen nastreven, zoals Amnesty International en Zero Flags Project.

Neem contact met ons op
Wie kent iemand uit die 71 landen die zijn / haar / diens verhaal met ons op video wil delen? Of misschien kom je zelf uit één van deze landen. Help ons bij deze actie door jezelf of iemand anders aan te melden via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.. GayRotterdam neemt dan contact met je op.

Op de foto in de header is Anwar te zien. Hij vluchtte in 2015 uit Egypte, omdat hij daar niet veilig was als man die op mannen valt. In 2017 mocht hij tijdens Rotterdam Pride bij de opening van de Pride Walk de regenboogvlag hijsen bij de Vlaggenparade. Op datzelfde moment werden in de Egyptische hoofdstad Caïro zeven mannen opgepakt nadat ze bij een concert met een regenboogvlag hadden gezwaaid. 

Nog 22 nachtjes slapen en dan weten we wie de opvolger van ‘onze’ Duncan Laurence is. Een van zijn voorgangers als winnares was de Italiaanse Gigliola Cinquetti. Dat was nog uit de tijd dat er een overzichtelijk aantal echt Europese landen meedeed. Met de artiest kwam ook een dirigent mee het podium op. Die was minstens zo belangrijk als de opnameregisseur nu. Het bellen langs de 12 hoofdsteden was ook toen al een fenomeen. In 1964 won de toen 16-jarige Gigliola: een pril, puur en ontwapenend meisje.

…per amarti

Geheel onschuldig zingt ze over haar jeugdige leeftijd. Ze is nog niet toe aan de liefde, het beminnen van haar vriendje. Die staat overigens op de b-kant van het plaatje: Sei un bravo ragazzo. Het ‘singletje’ sleep ik nog altijd achter me aan. Het was een van mijn eerste plaatjes. Om de een of andere reden vond ik dat van die ‘bravo ragazzo’ minstens zo leuk. Was het niet vanwege het gitaarloopje dan toch wel vanwege de Italiaanse jongen. Want zo ver ging mijn kennis van het Italiaans toen al wel.

#metoo reverse

Dat mijn voorkeur naar jongens uitging voelde ik al in mijn tienerjaren. Op mijn achttiende moest het dan maar gebeuren. Na een superspannende achtervolging op een zaterdagmiddag door de binnenstad ging ik met een jonge Indo-meneer mee. Binnen no-time had ik hem over zijn eigen bank heen getrokken. Ik denk dat hij wel een #metoo-slachtoffer was avant la lettre. Maar ik vond dat we wel lang genoeg om de hete brij heen hadden gedraaid op weg naar zijn huis.

Ganymedes

Hoe oud moet je zijn om aan de liefde toe te geven? En hoe kom je iemand tegen met wie je prettig die eerste stappen kunt zetten? In bars en clubs cirkelden de roofvogels over de jeugd. Al in de Griekse oudheid zette Zeus in de gedaante van een adelaar zijn klauwen in de fraaie Ganymedes. Nu gaat dat vaak ook digitaal, maar het principe is niet anders. Ooit hoorde ik van een man uit het Westland die zaterdagnacht om 2 uur de wekker zette om richting ‘Afterdark’ te gaan. “Als rijpe appelen; je gooit er nog een drankje in en…….”.

Apollo

Ooit was er voor de jongere gay of queer ‘Apollo’. Niet toegankelijk voor oudere adelaars. Daar was het misschien in de ogen van nu wat kneuterig, a-commercieel en gemoedelijk, maar je was er ‘onder elkaar’. Nu vervult The Hang-out 010 zo’n functie voor de jongere die nog aan het ‘scrollen’ is. Maar een speciale vrijdagavond in de maand in Ferry voor jongeren die zoeken naar hun ‘amore romantico, ma ora no’: hoe mooi zou dat zijn!

Begin dit jaar kreeg ik het bericht dat Joke Ellenkamp was overleden. Lange tijd was zij actief in Rotterdam, maar een aantal jaren terug was zij verhuisd met haar vrouw Carolien naar het oosten van ons land. Die verhuizing was niet zonder reden. Er was borstkanker geconstateerd en dat bepaalde haar leven. Zij beëindigde haar functie bij Pameijer als directeur en verruilde de grote stad Rotterdam voor het landelijke Ratum, bij Winterswijk. In een bijzonder fraaie omgeving heeft zij haar leven in die gemeenschap daar weer opgepakt, onder de nieuwe voornaam Joanne, met de haar zo kenmerkende daadkracht, ongelooflijke veerkracht, binnen de grenzen van de beschikbare energie.

Via een livestream was ik getuige van de Gedachtenisbijeenkomst. In meerdere toespraken passeerde haar leven de revue. En wat een leven! In die toespraken kwam o.a. ook haar betekenis voor de Rotterdamse LHBTI+-gemeenschap en haar rol als Homoambassadeur naar voren. Ik wil daar hier, op deze website, wat nader op inzoomen.

Homoambassadeur: primus inter pares
In 2001 heeft Joke haar schouders gezet onder ‘Rotterdam Roze’, dat bij gebrek aan organiserend vermogen een fiasco dreigde te worden. Joke heeft dat tot een succes weten te maken. Eind jaren ‘10 heeft zij zich ingezet als Homoambassadeur. Het College van B&W wilde meer aandacht voor acceptatie van homoseksualiteit en de positieve kanten van diversiteit. Zes Rotterdammers met enige bestuurlijke ervaring en een achterban (politiek, kunst, bedrijfsleven, maatschappelijk) werden benoemd om hieraan een bijdrage te leveren. Joke was er daar één van.

Hierbij zijn de woorden van haar Carolien bij de Gedachtenisbijeenkomst helemaal op zijn plaats: 'Jij zag altijd mogelijkheden’ en ‘steeds weer samen komen’. Het ging vanzelf: Joke was de ‘primus inter pares’ onder de Homoambassadeurs. Zij overtuigde de wethouder dat goede ambtelijke ondersteuning essentieel was voor het welslagen van hun missie. Daar was ze – terecht – heel duidelijk in en daarmee konden de Homoambassadeurs succesvol actief zijn in het onderwijs. In de jaren daarna was de sport (i.c. de voetbalwereld) aan de beurt. Dat bleek een hele taaie materie (tot vandaag aan toe, zo is gebleken).

Kees en Joke. Namens de Homoambassadeurs heeft Kees bij het afscheid van Joke in 2016
een verzameling statements overhandigd: 'the best of..’.

Bij haar afscheid in oktober 2016 als directeur Pameijer zongen de ambassadeurs haar lof toe. Het voert wat ver om dit hier te herhalen maar een overzicht van hun bijdragen is op aanvraag verkrijgbaar. Persoonlijk herinner ik mij het gesprek bij RV&AV Sparta. Ik heb haar nog nooit zo verbaasd zien kijken bij mindere uitspraken van onze gesprekspartner. Het is de enige keer dat ik haar met stomheid geslagen zag.

Keramieken ronde vorm, vervaardigd door Joke

Verbindend bestuurder en netwerker
Erkenning ontving zij ook via diverse onderscheidingen: de gemeentelijke Wolfert van Borselen-penning (inscriptie: ‘met passie voor verbinden’) en de Paul Nijgh-penning (‘Niet wie gij zijt, maar wat gij zijt’). Dat laatste vertaal ik in: het gaat niet om jouw afkomst, maar om wat je bijdraagt aan de maatschappij. Joanne heeft daarin in zeer ruime mate haar aandeel geleverd als politicus, directeur en bestuurder op vele fronten. Ik ben haar daar zeer dankbaar voor en eindig met haar eigen woorden die tevens het beeld van een door haar zelf vervaardigde keramieken ronde vorm bij deze column verklaren.

Nu rest mij me over te geven
aan de grote lege ruimte
het Al waaruit alles ontstaat
en alles naar terugkeert.
Het is goed geweest
ieder sterft op haar tijd
het einde is terug
bij het broze begin.
Ik kan alleen maar gaan.
Mijn pad heb ik gelopen,
de cirkel is gemaakt.

Joke Joanne Ellenkamp

Port of Pride

Om nou te zeggen dat ik ‘in’ de Rotterdamse haven heb gewerkt: nee. Dat roept beelden op van kades, loodsen, kranen, en mannen én vrouwen die daar druk in de weer zijn. Maar ik ben mijn ‘KvK-carrière’ wel begonnen met werken ‘vóór’ de Rotterdamse haven. 

Wij behartigden de belangen van de havenbedrijven. Samen met de havenwerkgevers en vakbonden waren we een gesprekspartner voor vooral het Gemeentelijk Havenbedrijf. Het was een fantastische, dynamische omgeving omdat er eind vorige eeuw ontzettend veel in hoog tempo veranderde. Denk maar aan de opkomst van de container en alle achterlandverbindingen.

Potten & Poten

“Wat zit je nou te klappen, homo?” klonk het achter me op de Tonny van Ede-tribune in het Spartastadion. Zelfs na ruim 50 jaar ‘Out Going Gay life’ gaat dat door merg en been.

Expositie bij Eurovision Village

Voor het Eurovisiesongfestival in mei 2020 was een megagrote Village gepland op de Binnenrotte, waar de markt is. Om al die duizenden fans een cool retromomentje te bezorgen was er een tentoonstelling bedacht in de naastgelegen Laurenskerk. Daarin zou uit de doeken worden gedaan hoe Rotterdam van lelijk gebombardeerd eendje als een Phoenix weer was opgestaan tot Zwaan, het symbool van nu. In mei ’21 ging de Village virtueel. Maar in de Laurenskerk kun je nú alsnog de expositie ‘Rotterdam een attractie?!’ zien.

Supertrio

De inspanningen van de stad om er ook voor toeristen iets van te maken beginnen al 1941, met beperkingen. In een promo-gidsje uit mei 1947 staat al iets over de plannen voor een nieuw te bouwen binnenstad en hoe interessant dat is om te bezoeken: "….but this new centre isn’t there yet. And that is exactly what makes Rotterdam so interesting." Er is nog niets te zien maar het wordt echt heel mooi. ‘Rotterdam Durft’, een slogan uit een recent verleden, avant la lettre. De stad trok in de jaren ’50 en ’60 bezoekers van buitenaf met vijfjaarlijkse manifestaties: Ahoy’, E55 en Floriade. Maar die kwamen dan ook met miljoenen tegelijk. Kom daar nu nog eens om. Vaste Rotterdamse trekker voor de Hollandse dagjesmens: het zogenoemde Supertrio, te weten Spido, Euromast en Blijdorp. En van de latere jaren: de grote Festivals, Concerten & Evenementen.

Kees Vrijdag als motor-escort (eigen archief, 2001) 

PR-HOMO

In de titel van de expositie en de begeleidende Mediawandproductie die in de hal van Theater Rotterdam te zien is, staan een ‘?’ en een ‘!’. Het is aan de kijker om een keuze te maken. Ik ben benieuwd naar hoe onze gaycommunity naar de stad kijkt: is Rotterdam een gay-attractie? Is onze stad de omweg voor LHBT’ers waard? De grotere homomanifestaties zijn op de vingers van één hand te tellen. Van horen zeggen het Flipofes. Als motor-escort ben ik nog in beeld bij R’dam Roze in 2001. En dan waren er nog de EuroGames in 2011. Om ‘Gay Rotterdam’ aan de (buitenlandse) man / vrouw / persoon te brengen, is er een vereniging PR-HOMO opgericht. Na een vrolijke startborrel in de tuin van Floor is het stil gebleven. Het bleek te moeilijk om alle roze neuzen dezelfde marketingkant op te krijgen. De vereniging is nog ingeschreven bij de KvK en ‘tegen elk aannemelijk bod’ over te nemen.

Liberated Revenge Parties

Ook the Gay Nightlife heeft de hoogste hoogtepunten achter zich. In het kielzog van Now & Wow en Gay Palace in combinatie met The Shaft en de Cosmo(naut) kwamen velen onze kant op. Maar laten we eerlijk zijn: meer nog trokken Rotterdammers naar Amsterdam, Antwerpen en nog verder weg, naar Barcelona, Brussel en Berlijn. Partytourisme. Ik las onlangs dat men zich post-corona overgeeft aan ‘Revenge-Shopping’ en ‘Revenge-Dressing’. En in New York wordt alweer ‘sletterig gedrag’ waargenomen. Voor al die duizenden ESC-fans komt dit te laat, maar ik zie in de verte al Liberated Revenge Parties!